Op 19 november zijn er verkiezingen in Den Bosch. Dan kan worden gekozen uit een lijst van kandidaten. Hoe hoger op de lijst, hoe meer kans je maakt om ook in de raad te komen omdat alle stemmen op de partij worden verdeeld over de kandidaten te beginnen met de nummer 1. Maar wat moet je doen als je laag op de lijst staat en toch in de raad wil? Dan moet je zorgen dat je met voorkeurstemmen wordt gekozen. Dan gaat de eerder genoemde verdeling van stemmen namelijk niet op. De kandidaat met voorkeurstemmen krijgt voorrang. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 had je 350 voorkeurstemmen nodig. Het precieze aantal is afhankelijk van de kiesdeler: het aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal beschikbare raadszetels. De kiesdeler in 2010 was 1400. Om met voorkeurstemmen in de raad te komen moet je 25% van de kiesdeler halen. En dat was in 2010 dus 350.

Het lijkt niet veel, 350 stemmen, en in 2010 hebben buiten de lijsttrekkers ook 14 kandidaten deze grens bereikt. Maar hiervan waren 11 kandidaten toch al in de raad gekomen omdat ze hoog, dat is op een verkiesbare plaats, op de lijst stonden. Slechts 3 kandidaten stonden op een onverkiesbare plaats. De laagst genoteerde kandidaat stond op nummer 8, Hasnaoui van de PvdA. Ook is het van enkele van de 14 kandidaten met voorkeurstemmen zeer waarschijnlijk dat ze deze niet echt op persoonlijke titel (voorkeur!) hebben ontvangen. Er is op hen gestemd omdat ze een strategische plaats op de lijst innamen: de eerste allochtoon of de eerste vrouw. Zo'n kandidaat lijkt dan een stemmentrekker maar is in feite goed vervangbaar door iemand die dezelfde groep vertegenwoordigd. De plaats op de lijst is dan meer onderscheidend dan de persoon.

Dit ligt anders bij kandidaten die wel op persoonlijke titel zijn gekozen omdat ze echt een eigen achterban vertegenwoordigen en er dus heel bewust op hen is gestemd. Een voorbeeld lijkt Brok, de nummer 5 van Rosmalens Belang, hoewel zij wel de eerste vrouw op de lijst was. Zij ontving 376 stemmen. Ook hun nummer 3, van Creij komt met 875 stemmen in aanmerking maar hij stond dan weer op een verkiesbare plaats. De 201 stemmen van hun nummer 2, van Son, steken hier ietwat flets bij af. Het beste voorbeeld is daarom Eugster bij het CDA. Nummer 7 maar wel met 479 stemmen. Heel wat meer dan nummer 3, Wagemakers, met 125 stemmen. Het aantal kandidaten dat echt met voorkeurstemmen in de raad komt is dus gering.

Maar circa 350 stemmen, en als de opkomst laag is nog minder, is ook weer niet onoverbrugbaar. Hoe kom je hier dan aan als je toch in de raad wil? Daar schrijf ik een volgende keer over.

Op 19 november aanstaande zijn er gemeenteraadsverkiezingen in Den Bosch. De gemeente heeft een wedstrijd uitgeschreven om de opkomst te bevorderen. Hier hebben 39 inwoners op gereageerd met in totaal 50 ideeën. Het resultaat laat veel voor de hand liggende ideeën zien zoals stemmen in aparte locaties, een Facebook pagina en sandwichmannen die door winkelcentra lopen.

Wat dat betreft had de gemeente beter eerst kunnen “gluren bij de buren”. Een zoekopdracht op Internet had al snel een groslijst van ideeën opgeleverd waar andere gemeente al mee hebben geëxperimenteerd. Dan hadden de inzenders hier op kunnen voortborduren en was wellicht de kwaliteit van de inzendingen hoger en het “out of the box” gehalte groter geweest. De inzendingen focussen nu erg op kwantiteit, het verhogen van het aantal stemmers. Dit met de gedachte dat hoe meer mensen stemmen hoe beter dit is voor het democratisch proces. Dit is nog maar de vraag. Lees het maar na in de onderzoeken die hiernaar zijn gedaan in landen waar opkomstplicht is. Om de kwaliteit te verhogen is het beter om mensen te laten verlangen. “Wie wil dat mensen boten bouwen moet ze laten verlangen naar de zee” zei de schrijver van “De kleine prins” Antoine de Saint-Exupéry al. Dan zou je mensen dus moeten verleiden om de lokale programma’s door te nemen zodat ze, gefundeerd en met liefde, hun stemkeuze willen maken.

Het winnende idee is een inktpotje. Daar wordt meteen veel van verwacht. Teveel lijkt me omdat mensen toch wat terugdeinzen voor inkt. Het inktpotje is een kopie van het stemmen in minder ontwikkelde democratieën. Daar wordt na het stemmen de vinger in de inkt (of verf) gedoopt als teken dat je al hebt gestemd. Dit om dubbelstemmen te voorkomen. In Amerika wordt soms een variant gebruikt. Je ontvangt na het stemmen een sticker met de tekst “I voted”. Hier kan dan aan gekoppeld worden dat je met de sticker een kop koffie kunt halen bij een restaurant.

De opkomst wordt fors verhoogd als er in de gemeente duidelijk onderscheidende zaken spelen die commotie en emotie te weeg brengen. Het woord emotie betekent dan ook letterlijk “iets wat je aanzet tot bewegen”. Zo’n sfeer van urgentie creëren waarbij ieder voelt dat stemmen er toe doet is helaas niet altijd mogelijk. En het gevaar is ook dat de gemeentepolitiek wordt verengd tot het issue dat speelt. Bijvoorbeeld het wel of niet aanleggen van een weg. Goed werkt ook persoonlijke benadering. Dit kan met social media zoals email, facebook en ook sms, heel goed. Deze media kunnen ook worden gebruikt om de uitslag terug te koppelen en om te bedanken. Onder social media valt ook het laten ontwerpen van een verkiezingsgame die als ‘app’ kan worden gedownload. Dit zou een mooie en uitdagende opdracht zijn voor een van de (hoge)scholen in Den Bosch. Onder persoonlijke benadering valt ook canvassen, het langs de deur gaan in wijken. Doe dit dan met meer of minder bekende Bosschenaren. Denk dan aan de burgemeester maar ook aan sporters. Dit kunnen ook zeer lokale “beroemdheden” zijn als het maar aansprekende figuren zijn met enige autoriteit in de wijk of buurt. Ook helpt het door de groep “niet stemmers” apart te benaderen en dus niet te zien als één homogene groep. Iedere groep leeft in een andere sociale omgeving. Deze groepen kunnen worden benaderd via maatschappelijke organisaties: welzijnswerk, scholen, jongerenorganisaties, kunstenaarscollectief en ouderenorganisaties. Op scholen kun je bijvoorbeeld schaduwverkiezingen organiseren zodat jongeren zich kunnen warmlopen.

Tot slot, de jury bestond uit 3 personen waarvan 2 raadsleden. Een beetje ongelukkig want laat de gemeenteraad nu juist de instantie zijn die de kiezer de laatste jaren onvoldoende naar de stembus kon verleiden. Vandaar dat er dus een wedstrijd moest worden georganiseerd.

In de ALV is gisteren de kandidatenlijst definitief vastgesteld. Ik heb daar het volgende onder de aandacht gebracht:

• Handhaaf de lijst zoals de kandidatencommissie deze heeft opgesteld. De kandidatencommissie heeft veel tijd gestoken in de samenstelling van de lijst, zij heeft uitvoerig met de kandidaten gesproken en zij is op grond van criteria weloverwogen tot deze volgorde gekomen. De leden hebben eerder in een ALV de kandidatencommissie ook gevraagd om dit te doen. Stel je voor dat bijvoorbeeld de nummer 7 ineens lijsttrekker wordt. Dat is niet goed voor de onderlinge verhoudingen en het bestuur wordt dan ook opgezadeld met "een ongemakkelijke waarheid".
• De rol van "volksvertegenwoordiger" van een raadslid kreeg alle aandacht bij de samenstelling van de lijst. Letterlijk staat bij een van de kandidaten "dat is wat een raadslid moet zijn: volksvertegenwoordiger". Maar dit is een zeer beperkte kijk op het raadslidmaatschap. Een raadslid is ook "kaderstellend" en "controlerend". Niet ieder raadslid hoeft deze rollen op zich te nemen maar zorg er wel voor dat deze rollen binnen de fractie vertegenwoordigd zijn.
• Ervaring is een belangrijk criterium gebleken. Maar wel specifieke Bossche ervaring. Ervaring op andere gebieden zoals bijvoorbeeld leiding geven aan de fractie, het opbouwen van een nieuwe fractie of strategisch opereren in een raad speelde een geringe rol. Mijn 8 jaar fractievoorzitterschap, meer dan alle andere kandidaten bij elkaar, legt weinig gewicht in de schaal. Dit terwijl er toch veel ervaring uit de raad  weggaat. Kijk een volgende keer ook naar andere ervaring. Ik heb bijvoorbeeld meegewerkt om Ede fairtrade gemeente te maken. Iets waar Den Bosch nog mee worstelt. Ook dat is een waardevolle ervaring. Let op dat we niet teveel naar binnen gericht zijn.
• De aanbeveling van de "commissie van wijzen" was: Vernieuwing. Daar is niet geheel aan voldaan. Met enige goede wil kun je 'vernieuwing' vertalen in 'verjonging'. Dan mogen we trots zijn op 2 jonge mensen op de eerste twee plaatsen. Maar het is ook kwetsbaar voor de komende raadsperiode. Het zijn nog studenten en ze staan aan het begin van hun carrière. Als ze afstuderen en gaan werken is het niet vanzelfsprekend dat dit werk in en om Den Bosch te vinden is. En als raadslid moet je wel woonachtig zijn in Den Bosch. Klinkt dit vergezocht? Lijsttrekker Ufuk Kâhya is de afgelopen raadsperiode een half jaar in Amerika geweest. Dat mag hij doen en het zal zeer leerzaam zijn geweest maar het zegt ook iets over de keuzes die worden gemaakt.

Natuurlijk wens ik ons een geweldige campagne, een geweldig resultaat en veel zetels toe. Ook wens ik de fractie heel veel succes en ik zal hen de komende tijd als nummer 7 met gepaste afstand volgen.

De kandidatencommissie van GroenLinks in 's-Hertogenbosch heeft mij op een 7de plaats gezet op de kandidatenlijst. Om in de gemeenteraad te komen is dit onvoldoende. Daarom heb ik uw stem nodig!

Wat heb ik te bieden?

De kandidatencommissie schrijft over mij (zie bovenstaande afdruk):

• Dat ik door de wol geverfd ben in de lokale politiek
• Dat mijn ervaring van toegevoegde waarde is in de Bossche afdeling
• Dat ik scherp en gedreven ben
• Dat mijn rol op korte termijn waardevol kan zijn in de coaching van de anderen op inhoud, proces en strategie

De kandidatencommissie schrijft ook dat ik Den Bosch nog niet zo goed ken en Den Bosch mij niet kent. Zij is natuurlijk vrij om dit te vinden ook als ik al 3 jaar Den Bosch in het algemeen en de Bossche politiek in het bijzonder intensief volg. Als relatieve buitenstaander geeft het mij wel de ruimte om fris en onbevooroordeeld van buiten naar binnen naar GroenLinks te kijken. De kandidatencommissie heeft "Bossche jaren" heel zwaar laat wegen ten opzichte van raadsjaren. Immers, in mijn eentje heb ik met 8 jaar in de raad meer ervaring dan alle kandidaten voor mij bij elkaar! Leggen de eerder door de kandidatencommissie zelf genoemde kwalificaties over mij dan zo weinig gewicht in de schaal?

Ik ben Verbindend

• Intern als "teambuilder" of zoals de kandidatencommissie het schrijft "vanuit Eric's ervaring kan hij mee helpen bouwen aan een samenhangende groep individuen"
• Extern: naar andere partijen om iets voor elkaar te krijgen omdat het in een democratie gaat om het verwerven van meerderheden

Ik heb Ervaring

• 8 jaar fractievoorzitter voor GroenLinks en 2 keer lijsttrekker in Ede
• Ede heeft net als Den Bosch 39 zetels en heeft een stadse kern met daaromheen dorpen met landbouwgebieden. Met de komst van Nuland en Vinkel, een niet onbelangrijke ervaring

Ik kan Communiceren

We komen van ver! Als ik op straat mensen spreek kenmerken ze GroenLinks als

• "ruziemakers" en
• "niet groen meer".

Dat eerste is helaas waar gebleken. We hebben onderweg voor veel tumult gezorgd. Het heeft ons een wethouder gekost en vervolgens een plaats in het college. Ook bestuurlijk heeft dit diepe wonden achtergelaten. Een "commissie van wijzen" oordeelde zelfs dat er schoon schip moet worden gemaakt met nieuwe namen en nieuwe spelers. In het bestuur zie je dit terug, op de kandidatenlijst niet helemaal.

Met het tweede, GroenLinks is niet groen meer, ligt het genuanceerder. Er is op dit gebied eigenlijk veel bereikt zoals:

• Initiatiefvoorstel tegen bijensterfte
• Initiatief om te komen tot beweegtuinen
• Onkruidbestrijding zonder gif

De fractie heeft ondanks alles veel goed werk verricht. Maar kennelijk zijn ze onvoldoende in staat geweest om successen goed voor het voetlicht te brengen. Daar kan ik vanuit mijn professionele achtergrond bij de Faculteit Communicatie en Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht een forse bijdrage aan leveren.

De kandidatencommissie ziet voor mij een rol als coach voor de fractie om van individuen een team te maken. Ik neem dit graag op me en ik kan dit ook. Ik heb dit bewezen in Ede. Maar wel als raadslid. Dat wil ik in Den Bosch ook doen. Volop in het licht met de volle verantwoordelijkheid. Dan komen de wens van de kandidatencommissie en mijn ambitie samen.

Zie op dit blog bij "wie ben ik?" mijn visie "morgen mooier maken" op politiek en de samenleving. Dit staat binnenkort ook op de site van GroenLinks Den Bosch. Daar staat ook een korte videoboodschap.